Filary Unii Europejskiej ustanowione zostały poprzez Traktat z Maastricht, czyli Traktat o Unii Europejskiej, podpisany 7 lutego 1992 r. W roku 2009 został zakończony proces ratyfikacji.
I filar – unia gospodarcza i walutowa, wspólny rynek, wspólna polityka rolna i strukturalna, rozwój regionów – w ramach Wspólnoty Europejskiej miała charakter ponadnarodowy
II filar – unia polityczna – wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
III filar – unia policyjno – sądownicza
Przed wejściem w życie Traktatu Lizbońskiego – decyzje podejmowane w II i III filarze nie miały charakteru wspólnotowego ani ponadnarodowego, ale poszczególne państwa współpracowały w oparciu o prawo międzynarodowe. Od wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego powyższy podział został zniesiony – patrz więcej:Traktat reformujący Unię Europejską
Traktat Lizboński z chwilą wejścia w życie wprowadził nowe zasady funkcjonowania Unii Europejskiej. Unia Europejska nie miała wcześniej osobowości prawnej, ani własnych instytucji. Cele Unii realizowały instytucje Wspólnoty Europejskiej, przede wszystkim Komisja Europejska, Rada, Parlament i Trybunał Sprawiedliwości. Dziś ten stan ten uległ uproszczeniu. Unia Europejska uzyskała osobowość prawną i przejęła instytucje oraz dorobek Wspólnoty Europejskiej. Instytucje Wspólnoty funkcjonują zatem nadal jako instytucje Unii Europejskiej.
Unia Europejska jako całość jest dziś pełnoprawnym uczestnikiem stosunków międzynarodowych.
Unia Gospodarcza i Walutowa, UGW, UGiW, ang. Economic and Monetary Union, EMU to różne nazwy na określenie tego samego złożonego systemu współpracy państw Unii Europejskiej, dotyczącego swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału, a także ustabilizowania kursów walutowych. Więcej: portalwiedzy.onet.pl
Zgodnie z Traktatem z Maastricht każdy kraj członkowski UE, który spełni kryteria zbieżności, powinien zostać członkiem UGW.
Strefa euro powstała 1 stycznia 1999 r. – początkowo w formie bezgotówkowej, forma gotówkowa pojawiła się 3 lata później – 1 stycznia 2002 r. do powszechnego obrotu wprowadzono walutę euro. Do strefy euro przystąpiło 11 z 15 krajów Unii Europejskiej, a w 2001 r., po spełnieniu wszystkich stawianych kryteriów, dołączyła jeszcze Grecja.
Trzy państwa z Unii Europejskiej (Wielka Brytania, Dania, Szwecja) nie zdecydowały się na przyłączenie do EMU. Wlk Brytania i Dania wywalczyły na początku lat 90-ych klauzule opt-out, a Szwecja ogłosiła referendum w 2003 roku, w którym większość społeczeństwa odrzuciła plan szybkiego przejścia na nową walutę.
W 1999 r. duńska korona stała się jednak częścią systemu ERM II. Dania zachowała mimo to swoją walutę, gdyż referendum (w roku 2000), jakiego wymaga konstytucja Danii – dało negatywny rezultat. Maksymalne dopuszczalne odchylenia kursów walut w ERM II wynoszą ±15% w stosunku do kursu centralnego. Tymczasem Bank Centralny Danii ograniczył “węża walutowego” do pierwotnych 2,25%. Czytaj: wikipedia.org
Stąd słynne powiedzenie premiera Danii Andersa Fogh Rasmussena: “Dania już używa euro, ale nazywamy je koroną”.